هدف از ارائۀ درس فارسی در دورۀ ابتدایی، تقویت چهار مهارت زبانی، یعنی گوش دادن، سخن گفتن، خواندن و نوشتن است. دانش‌آموز در پایۀ اول و دوم به صورت مقدماتی با این مهارت‌ها آشنا می‌شود. در کتاب فارسی پایۀ سوم ابتدایی، به آموزش سطوح پیشرفتۀ این چهار مهارت پرداخته شده است. بنابراین روش تدریس فارسی سوم در هدایت دانش‌آموز از مراحل مقدماتی به سمت مراحل پیشرفته‌تر یادگیری مهارت‌های زبانی، بسیار حائز اهمیت است. در این مقاله به بررسی روش تدریس فارسی سوم دبستان پرداخته‌ایم.در صورتی که به عنوان معلم خصوصی فارسی یا معلم آموزش و پرورش، درس فارسی سوم دبستان را تدریس می‌کنید، این مقاله برای شما مفید خواهد بود. لطفا با ما همراه باشید.
قبل از وارد شدن به بحث روش تدریس فارسی سوم ابتدایی، ابتدا لازم است که نگاهی کلی و همه جانبه به بخش‌های مختلف کتاب درسی فارسی سوم داشته باشیم.
کتاب فارسی پایۀ سوم ابتدایی چاپ ۱۴۰۱، شامل ۱۳۶ صفحه و ۷ فصل در هفت موضوع کلی و اساسی است. این هفت موضوع عبارتند از: نهادها، بهداشت، اخلاق فردی و اجتماعی، راه زندگی، هنر و ادب، ایران من و طبیعت. هر یک از فصل‌های کتاب، شامل دو یا سه درس مختلف است که این تعداد بستگی به اهمیت موضوع دارد.
به طور کلی کتاب فارسی سوم دبستان شامل ۱۷ درس است که یکی از آن‌ها تحت عنوان درس آزاد در نظر گرفته شده است تا معلم و دانش‌آموز با مشارکت و همکاری یکدیگر موضوع مناسبی را برای آن انتخاب کنند.
برای مثال هدف از فعالیت “نگاه کن و بگو“، درک تصاویر و سخن گفتن منسجم دربارهٔ آن تصویر است. بنابراین معلّم باید دانش‌آموزان را از پراکنده‌گویی دور کند و قدرت درک ارتباط بین تصاویر را در آن‌ها تقویت کند.
همچنین در همۀ فصل‌ها، بخشی تحت عنوان “بخوان و بیندیش” در نظر گرفته شده است که با موضوع اصلی درس در ارتباط است. این بخش با هدف تقویت مهارت خواندن، ایجاد عادت به مطالعه، افزایش دایرۀ لغات، هدایت عواطف، احساسات و گسترش دنیای ذهن و روان دانش‌آموزان ارائه شده است. به منظور سنجش و ارزیابی درک مطلب دانش‌آموز نیز در انتهای این بخش، پرسش‌هایی مطرح شده است که بهتر است دانش‌آموزان به صورت گروهی به این سؤالات پاسخ دهند.
1-عوامل مختلفی مانند شرایط جسمانی، آمادگی ذهنی، رشد عاطفی و اجتماعی و همکاری والدین با معلمان و دانش‌آموز، در میزان پیشرفت دانش‌آموز در خواندن تأثیر می‌گذارد. بنابراین وضعیت خواندن هر دانش‌آموز را تنها در مقایسه با خود او در نظر بگیرید.
2-نتایج آزمون جهانی سنجش سواد خواندن (پرلز) نشان می‌دهد که توانایی درک متن دانش‌آموزان ایرانی کم است. در واقع دانش‌آموزان ایرانی، عادت به مطالعهٔ متن طولانی ندارند. متن‌های بخوان و بیندیش با هدف تقویت درک مطلب دانش‌آموزان ارائه شده و بهتر است که برای تدریس این بخش از پیشنهادات کتاب راهنمای معلم سوم ابتدایی استفاده کنید.
3-در مورد املا، اگر برگه‌های دانش‌آموزان در همان جلسه تصحیح شود و راهکارهای بهبود وضعیت املانویسی دانش‌آموزان به صورت فردی به آن‌ها ارائه شود، بسیار اثربخش‌تر خواهد بود.
4-برای انجام درست تمرینات زیبانویسی، معلم باید توانایی و قابلیت لازم برای خوانانویسی و زیبانویسی را داشته باشد. معلمی که خط زیبا ندارد، نمی‌تواند صرفا با گفتن و توضیح دادن، به زیبانویسی دانش‌آموزان کمک کند.
5-ارزشیابی از فعالیت‌های درس می‌تواند در قالب آزمون‌های مداد کاغذی یا به صورت شفاهی انجام پذیرد. آزمون مداد کاغذی سطح یادگیری و انسجام ذهنی دانش‌آموز را در ارائهٔ پاسخ‌ها به صورت مکتوب، محک می زند.
6-در انتهای هر فصل با هدف سنجش پیشرفت دانش‌آموزان در مهارت املانویسی، یک املای تقریری با متن ترکیبی را برای دانش‌آموزان در نظر بگیرید.
7-نمایش، یکی از فعّالیت‌های مورد تأکید در برنامهٔ درسی زبان‌آموزی است که اجرای درست آن، منجر به تحقّق بسیاری از اهداف زبان‌آموزی می‌شود.
در هر هفته ۸ ساعت آموزشی به درس فارسی سوم اختصاص دارد. برای آموزش کتاب فارسی سوم دبستان، هر درس به طور متوسط برای ده جلسه در نظر گرفته شده است و در پایان هر فصل، یک جلسه برای فعالیت‌های تکمیلی کتاب نگارش سوم و حکایات و ضرب‌المثل‌های کتاب فارسی پیش‌بینی شده است. برنامه‌ریزی برای تدریس فارسی سوم ابتدایی باید به گونه‌ای باشد که تا پایان دهۀ اول اردیبهشت ماه، تدریس کل کتاب به پایان رسیده باشد. بر اساس پیشنهاد آموزش و پرورش، لازم است برای هر ماه، سه درس از کتاب فارسی سوم دبستان تدریس شود. همچنین با توجه به جدول زیر، پیشنهاد می‌شود زمان‌هایی نیز برای مرور آموخته‌ها، تکرار و تمرین این درس در نظر گرفته شود.
